Nắm vững cách viết phiên âm tiếng Trung sẽ giúp bạn dễ dàng viết pinyin, bính âm các thanh vận mẫu chính xác hơn. Bất kì ai khi học tiếng Hoa đều biết phần pinyin – phiên âm tiếng Trung trong ngôn ngữ này bao gồm bảng chữ cái Thanh mẫu (Phụ âm) + Vận mẫu (Nguyên âm) + Thanh điệu (Dấu). Vậy viết đúng là như thế nào? Liệu nó có quy luật gì không? Hãy cùng trung tâm Tiếng Trung Khánh Linh giải đáp thắc mắc nhé!
Nội dung chính:
1. Quy tắc viết phiên âm tiếng Trung cơ bản theo mẫu
2. Lưu ý về thanh mẫu và vận mẫu khi viết pinyin trong tiếng Trung
3. Đặt 4 thanh điệu khi viết phiên âm trong tiếng Trung Quốc
4. Cách gõ pinyin có dấu trên điện thoại và máy tính
1. Quy tắc viết phiên âm tiếng Trung cơ bản theo mẫu
Ghi pinyin đúng để người đọc dễ hiểu và thống nhất với nhau không gây tình trạng rối loạn. Để viết chính xác, bạn hãy nắm chắc 7 quy tắc ghi vận mẫu tiếng Trung cơ bản sau đây.
1.1 Các vận mẫu “i, in, ing” khi mở đầu 1 âm tiết phải thêm “y” đằng trước
i => yi
in => yin
ing => ying
1.2 Vận mẫu “ia, ie, iao, ia, iou, iong” khi trở thành một từ có nghĩa thì phải đổi “i” thành “y” và thêm thanh điệu
ia => ya => yá
iao => yao => yăo
iong => yong=> yŏng
ian => yan => yăn
iang => yang => yăng
iou => you =>yŏu
ie => ye => yě
1.3 Các vận mẫu “ü, üe, üan, ün” khi mở đầu 1 âm tiết thì bỏ dấu chấm và thêm “y” đằng trước và thêm thanh điệu
ü => yu => yŭ
üan => yuan => yuán
üe => yue => yuè
ün => yun => yún
1.4 Vận mẫu “ü, üe, üan, ün” khi ghép với “j, q, x” phần phát âm sẽ bỏ hai chấm trên chữ “u”, nhưng vẫn giữ nguyên cách phát âm
jü => ju
jüe=> jue
jüan => juan
jün => jun
qü => qu
qüe => que
qüan => quan
qün => qun
xü => xu
xüe => xue
xüan => xuan
xün => xun
1.5 Vận mẫu “ü, üe, üan, ün” khi ghép với “l” và “n” thì để nguyên hai dấu chấm trên
nü
lü
1.6 Các vận mẫu “ua, uo, uai, uan, uang, uei, uen, ueng” khi mở đầu âm tiết thì phải đổi chữ “ü” thành “w” và thêm thanh điệu. Riêng vận mẫu “ü” khi đứng độc lập thì phải thêm “w” vào phía trước
üa => wa
ü => wü
1.7 Đối với vận mẫu “iou, uei, uen” khi ghép với một phụ âm thì phải bỏ “o”, “e” nhưng vẫn giữ nguyên cách phiên âm
q + iou => qiu
sh + uei => shui
2. Lưu ý về thanh mẫu (phụ âm) và vận mẫu (nguyên âm) khi viết pinyin tiếng Trung
Như chúng ta đã biết ngôn ngữ Trung Quốc có 36 vận mẫu và 21 thanh mẫu, khi viết cũng cần phải tuân theo một số quy tắc nhất định, cụ thể.
2.1 Khi viết không được viết chữ kiểu, chữ hoa
Ví dụ:
回家 (Về nhà):
/ huí jiā / => Đúng
/ HUí jiā / => Sai
2.2 Dùng dấu cách âm (Dấu phẩy ở trên đầu ‘ ) khi “a, o, e” đứng đầu một âm tiết, liền ngay sau một âm tiết khác, để tránh nhầm lẫn khi đọc
Ví dụ:
偶尔 (Thỉnh thoảng): / ŏu’ěr /
平安 (Bình an): / píng’ān /
晚安 (Chúc ngủ ngon): / wǎn’ān /
2.3 Đối với tên riêng, địa danh phải viết hoa ký tự đầu tiên của phiên âm
Ví dụ:
孔子 (Khổng Tử): / Kǒngzǐ /
北京 (Bắc Kinh): / Běijīng /
胡志明市 (Thành phố Hồ Chí Minh): / Húzhìmíng shì /
2.4 Các từ đơn âm tiết khi lặp lại thì phiên âm sẽ viết liền nhau và các từ có nhiều âm tiết khi lặp lại thì phiên âm viết tách nhau
Ví dụ:
人人 (Mọi người): / rénrén /
尝试尝试 (Hãy thử xem): / chángshi chángshi /
2.5 Một số từ có phép lặp lại theo cấu trúc AABB khi viết pinyin sẽ được phân tách bằng dấu gạch ngang
Ví dụ:
来来往往 (Đến lui): / láilái-wǎngwǎng /
清清楚楚 (Hãy rõ ràng): / qīngqīng-chǔchǔ /
2.6 Một từ do nhiều các âm tiết cấu tạo thành khi viết pinyin phải viết liền không chứa dấu cách
Ví dụ:
老师 (Giáo viên): / lǎoshī /
踢足球 (Chơi đá bóng): / tī zúqiú /
机场 (Sân bay): / jīchǎng /
3. Cách đặt 4 thanh điệu (4 dấu thanh) khi viết phiên âm trong tiếng Trung Quốc
Giống như tiếng Việt, trong tiếng Trung cũng có các dấu nhưng ít hơn. Dưới đây là hướng dẫn viết âm 4 thanh điệu tiếng Trung chuẩn và chính xác nhất.
Gồm 4 thanh:
- Thanh 1: —: Viết từ trái sang phải.
- Thanh 2: /: Viết từ trái sang phải, từ dưới kéo lên trên.
- Thanh 3: V: Viết từ trái sang phải, kéo từ trên xuống dưới rồi từ dưới lên trên.
- Thanh 4: \: Viết từ trái sang phải, từ trên kéo xuống dưới.
- Khinh thanh: Bỏ trống không viết.
Lưu ý: Để phát âm chuẩn các dấu thanh, bạn cần phải luyện đọc tiếng Trung thường xuyên và chính xác.
3.1 Nếu từ chỉ có duy nhất một nguyên âm đơn
- Đánh dấu các thanh điệu trực tiếp trên ngay nguyên âm đó.
Ví dụ:
土 (Thổ): Tǔ
爸 (Ba): Bà
和 (Hòa): Hé
Lưu ý: Khi đánh thanh điệu trên “i” sẽ mất chấm trên “i”.
Ví dụ:
里 (Trong): Lǐ
九 (Cửu): Jiǔ
秋 (Thu): Qiū
3.2 Thứ tự ưu tiên khi đánh dấu thanh trong vận mẫu (nguyên âm) kép
Thứ tự được dựa theo độ mở môi từ lớn nhất rồi giảm dần: A => o => e => i => u => ü.
- Trường hợp 1: Nếu thấy có nguyên âm “a” thì ưu tiên bỏ thanh điệu trên “a”.
Ví dụ:
包 (Bao, gói): Bāo
全 (Toàn): Quán
点 (Điểm): Diǎn
- Trường hợp 2: Nếu không có nguyên âm “a” mà có nguyên âm “o” thì ưu tiên để dấu thanh điệu trên “o”.
Ví dụ:
说 (Nói): Shuō
头 (Đầu): Tóu
手 (Tay): Shǒu
- TH 3: Nếu không có nguyên âm “o” mà có nguyên âm “e” thì ưu tiên đánh dấu thanh điệu trên “e”.
Ví dụ: 黑 (Đen): Hēi
铁 (Thiết): Tiě
谁 (Ai): Shéi
- TH 4: Nếu nguyên âm kép là “iu” thì ưu tiên để dấu thanh trên “u”.
Ví dụ:
就 (Thì): Jiù
求 Cứu): Qiú
牛 (Bò): Niú
- TH 5: Nếu nguyên âm kép là “ui” thì ưu tiên để dấu thanh điệu trên “i”.
Ví dụ:
会 (Sẽ): Huì
水 (Nước): Shuǐ
贵 (Đắt): Guì
4. Cách gõ pinyin có dấu trên điện thoại và máy tính
Dưới đây là quy tắc viết pinyin có dấu cơ bản trên thiết bị công nghệ, bạn có thể tham khảo thêm cách viết tiếng Trung trên điện thoại để biết chính xác khi cài đặt nhé!
4.1 Chuyển bàn phím sang bộ gõ tiếng Trung pinyin (Loại bàn phím QWERTY)
- Download bàn phím pinyin
- Vào cài đặt chuyển bàn phím sang bộ gõ tiếng Trung Quốc
4.2 Cách gõ pinyin có dấu thanh điệu
- Thanh 1: Gõ pinyin và thêm số 1
Ví dụ: Ba1 => bā - Thanh 2: Gõ pinyin và thêm số 2
Ví dụ: Xian2 => xián - Thanh 3: Gõ pinyin và thêm số 3
Ví dụ: Mei3 => měi - Thanh 4: Gõ pinyin và thêm số 4
Ví dụ: Lun4 => lùn - Cách gõ u hai chấm: Để pinyin thành ü (u hai chấm) thay vì gõ chữ “u” hãy gõ chữ “v”
Ví dụ: Nv => nü
Trung tâm Tiếng trung Khánh Linh hy vọng với chủ đề cách viết phiên âm pinyin tiếng Trung này sẽ giúp ích được cho các bạn đặc biệt cho người mới bắt đầu học hay trong quá trình luyện thi HSK, TOFCL có một tài liệu bổ ích. Cảm ơn bạn đã dành thời gian xem tài liệu, chúc bạn học tiếng Trung thật tốt.
